Studia Humanistyczno Społeczne
(Humanities and Social Studies)
ISSN 2081-2493

Reforma samorządowa, która weszła w życie l stycznia 1999 r., gruntownie prze­budowała władzę publiczna i układ terytorialny Polski. Na mapie administracyjnej kraju po prawie ćwierćwiekowej nieobecności pojawił się powiat jako ogniwo po­średnie między gminą a województwem. Jednak w wyniku uchwalonej 5 czerwca 1998 r. ustawy uzyskał on całkowicie inne uprawnienia. Oprócz gminy i wojewódz­twa, stał się jednostką samorządu terytorialnego. Utworzony ponownie powiat kie­lecki, składający się z 19 gmin, stał się największym powiatem w Polsce, liczącym około 200 000 mieszkańców. Jednym z głównych powodów decydujących o przy­wróceniu powiatu kieleckiego był czynnik historyczny.

Bogata przeszłość powiatu kieleckiego, sięgająca czasów Księstwa Warszawskiego, istnienie na mapie administracyjnej w Drugiej Rzeczypospolitej, a także po II wojnie światowej, była również główną przyczyną inspirującą władze powiatu do zorgani­zowania - wspólnie ze środowiskiem historyków związanych z Kielcami - konferen­cji naukowej zatytułowanej „Z dziejów powiatu kieleckiego 1810-2005". Sens orga­nizowania tego typu konferencji potwierdził prof. Sławomir Kalembka, wybitny hi­storyk, pisząc w recenzji tych materiałów następująco:

Historia miejscowa, dzieje regionalne są ważnym czynnikiem budowania i umacniania patriotyzmu lokalnego, a jest to istotny element tworzenia zaangażowania się ludzi w działania sprzyjające awansowi cywilizacyjnemu i kulturalnemu miejsca ich zamiesz­kania. Człowiek, który sięga przyjaznym wzrokiem poza próg własnego mieszkania, a tym bardziej poza podwórze, garaż, ogród działkowy, wiele może zrobić dla rozwoju miast i regionu swego zamieszkania. 45 lat rządów komunistycznych, które niszczyły i tak już nieliczne miejscowe elity, a poprzez warszawski centralizm i glajszachtację hamowały lokalne inicjatywy, wytworzyły odruchy obojętności i pilnowania wyłącz­nie własnych interesów wśród większości obywateli naszej Ojczyzny. Roszczeniowość i niechęć do działań prospołecznych, podtrzymywanych przez żałosne działania znacznej części środowisk politycznych, tego rodzaju postawy, niebezpieczne dla państwa i spój­ności społeczeństwa, gruntują. Tak więc wszelkie przeciwne temu działania zasługują, już z istoty ich celu, na pozytywna ocenę.

Organizatorzy i uczestnicy konferencji starali się w ten sposób przybliżyć nadal słabo znane, a zarazem spopularyzowane dzieje powiatu kieleckiego. Konferencja była również próbą odpowiedzi na pytanie: jaki jest na obecnym etapie stan badań podstawowych dotyczących omawianego terenu?

Dorobek konferencji poświeconej dziejom powiatu kieleckiego zawiera kolejny, drugi tom „Studiów Humanistyczno-Społecznych Akademii Świętokrzyskiej". Pub­likowane teksty poruszają różne aspekty: od organizacji i funkcjonowania admini­stracji terytorialnej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim, poczty w po­wiecie kieleckim w XIX w., aż po zagadnienia polityczne i społeczne z okresu I woj­ny światowej oraz czasów PRL. Ciekawą problematykę poruszył Jacek Wijaczka w artykule dotyczącym działalności koncernu HASAG w powiecie kieleckim w cza­sach okupacji hitlerowskiej. Tom zamyka tekst autorstwa przedstawicieli władz po­wiatu kieleckiego: Zbigniewa Banaśkiewicza i Dariusza Dętki, którzy przedstawili najważniejsze problemy z życia społeczno-gospodarczego powiatu oraz perspekty­wy jego rozwoju na najbliższe lata.

Publikowane w całości teksty zostały oparte na niewykorzystanych jak dotąd źró­dłach archiwalnych, co istotnie wzbogaca faktografię oraz porządkuje naszą wiedzę o różnych aspektach historii powiatu kieleckiego. Konferencja ta jednocześnie uzmy­słowiła - zarówno uczestnikom, jak i organizatorom spotkania - potrzebę kontynu­owania regionalnych badań historycznych. Stwierdzono również, że ich obecny stan pozwala już na opracowanie monografii powiatu kieleckiego.

Wojciech Saletra