Studia Humanistyczno Społeczne
(Humanities and Social Studies)
ISSN 2081-2493

Oddawany do rąk Czytelników pierwszy tom „Studiów Humanistyczno-Społecz-nych Akademii Świętokrzyskiej" w przyjętej koncepcji merytorycznej ma być nie tylko czasopismem poświęconym dziejom nowożytnym i najnowszym, lecz także (w na­stępnych numerach) zawierać artykuły i opracowania o charakterze socjologicznym i politologicznym. Oprócz rozprawek będą zamieszczane również materiały, recen­zje i sprawozdania. Inicjatorami powołania do życia tego nowego czasopisma są pra­cownicy naukowo-dydaktyczni Instytutu Nauk Politycznych Akademii Świętokrzy­skiej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Na treść pierwszego tomu składają się artykuły, których autorami są historycy kieleccy, poznańscy i toruńscy, reprezentujący młode pokolenie badaczy. Tematyka przez nich podjęta jest bardzo zróżnicowana, ale dominują zagadnienia społeczno--polityczne mieszczące się w przedziale chronologicznym od XVI do XX w.

Część nowożytną otwiera artykuł przygotowany przez Radosława Kubickiego z Kielc, a poświęcony Parafii opatowskiej w XVI-XVII1 wieku. Wybrane zagadnie­nia gospodarcze, społeczne i polityczne. W drugim z artykułów, Prusy wobec konfe­deracji barskiej i geneza pierwszego rozbioru Polski, Andrzej Kamieński z Poznania - na podstawie szerokiej bazy źródłowej, głównie drukowanej, oraz literatury nauko­wej - przedstawił przebiegłą politykę króla pruskiego Fryderyka II na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVII w., która ograniczyła rolę Rosji jako je­dynego protektora Rzeczypospolitej i doprowadziła w wyniku I rozbioru Polski do istotnych zdobyczy terytorialnych Prus.

Następne w układzie chronologicznym opracowanie, autorstwa Wojciecha Saletry: Województwa krakowskie i sandomierskie w początkowej fazie powstania listopado­wego 1830-1831. Przyczynek do postawy społeczeństwa, oparte na bogatej bazie ar­chiwalnej między innymi z archiwum kieleckiego, przedstawia reakcję mieszkańców dwóch województw leżących na lewym brzegu Wisły na odgłosy nocy listopadowej oraz zaangażowanie miejscowego społeczeństwa, głównie mieszczan i szlachty zie­miańskiej, na rzecz wsparcia powstania.

Kolejne studium zamieszczone w tomie, pióra Grzegorza Kucharczyka z Pozna­nia: „Eldorado" czy ,,Sodoma"? Obraz Berlina w polskiej prasie wielkopolskiej z przełomu XIX i XX wieku, przybliża życie społeczne i codzienność rozwijającej się metropolii, jaką był Berlin na przełomie określonych w tytule tegoż tekstu stu­leci.

Część dotyczącą dziej ów najnowszych Polski otwierają dwie rozprawki omawia­jące zagadnienia z czasów I wojny światowej. Pierwsza, pióra Jerzego Z. Pająka, zatytułowana jest Zjednoczenia Stronnictw Niepodległościowych (styczeń — sierpień 1915 roku), a druga, której autorem jest Marek Przeniosło, nosi tytuł Wpływy partii politycznych wśród chłopów Królestwa Polskiego w latach I wojny światowej. Po­nadto w części tej publikowane są artykuły Dariusza Burasa Nadzór policji nad le­galnie działającymi partiami politycznymi w województwie kieleckim w latach 1926-1929; Roberta Kwietnia Kielecka delegatura Komisji Specjalnej do Walki z Nad­użyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (1946-1956); Grzegorza Miernika Metody wdrażania „sojuszu robotniczo-chłopskiego" na Kielecczyźnie w latach 1948-1956. Miedzy teorią a praktyką, oraz Wojciecha Polaka Działania Służby Bezpieczeństwa wobec opozycji demokratycznej w Toruniu w latach 1976-1980.

Szczególnie cenne ze względu na poruszaną problematykę oraz wy korzy staną bazę źródłową jest ostatnie z wymienionych opracowanie. Może ono jednak budzić wątp­liwości, czy czasem poruszana problematyka nie jest zbyt „świeża" i czy zachowany został wystarczający „okres karencji" do zbadania tych wydarzeń z dziejów najnow­szych Polski. Umieszczenie tego artykułu w niniejszym tomie nie pozostawia jednak żadnych wątpliwości, że istnieje ogromna potrzeba prowadzenia dalszych intensyw­nych badań nad ostatnimi dziesięcioleciami Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Jest to tym ważniejsze, że nie tylko zachowane zasoby archiwalne, zresztą znacznie znisz­czone, mogą być wykorzystywane przez badaczy, lecz także ogromną wartość, w wielu przypadkach jako jedyne źródło naszej wiedzy, maj ą relacje żyjących jeszcze uczest­ników tamtych wydarzeń.

Opublikowane w niniejszym tomie materiały będą bez wątpienia pomocne stu­dentom politologii jako literatura uzupełniająca. Korzystać z niej mogą również historycy oraz nauczyciele przy realizacji tzw. ścieżek regionalnych.

Wojciech Saletra

Spis treści
Table of contents